پندار نیک
میراث کوروش بزرگ : گفتار نیک، کردار نیک، پندار نیکپندار نیک
میراث کوروش بزرگ : گفتار نیک، کردار نیک، پندار نیکماه رمضان و فضایل و احکام آن
ثواب ها و فواید روزه
حقیقتاً ثواب های روزه داشتن بسیار بزرگ میباشند، در اینجاه بطور نمونه بعضی از آنها را که در کتاب های حدیث صحیح آمده به مطالعه دوستان میرسانیم.
افزایش در پاداش
خداوند روزه داشتن بنده های خود را بر خود انتخاب کرده و پاداش آنرا بر بنده های خود میدهد. پاداش آنرا به گونه چندین مرتبه بیشتر افزایش میدهد. چنانچه در حدیث قدسی ذکر شده "به جز از روزه که آن برای من است و من او را بر آن پاداش میدهم. "روزه داشتن را برابرای نیست و دعای روزه دار رد نمیشود.
رمضان یکی از ستون های اسلام است. قران درماه رمضان نازل شده. روزه گرفتن در ماه رمضان معادل بر ده ماه روزه است از روی ثواب. هر که ماه رمضان را از روی ایمانداری و به امید دریافت پاداش روزه میگیرد، گناه های گذشته او بخشیده میشود.
شخصی روزه دار در دو لحظه لذت دارد:
وقتیکه روزه ای خود را باز میکند و دیگر هنگامیکه با خداوند ملاقات میکند، به روزه داشتن خود شادمانی می ورزد. روزه در قیامت شفاعت روزه دار را میکند و میگوید "خداوندا، من او را از غذا و شهواتی بدنی باز داشتم در هنگام روز پس مرا اجازه بده تا شفاعت او را کنم. بوی دهن روزه دار به نزد خداوند بهتر است از بوی مشک.
روزه داشتن یک محافظت است
روزه داشتن یک محافظت است و یک قلعه مستحکم است که انسان را از آتش مصعون نگاه میکند. هر که یک روز را به خاطر خشنودی خداند روزه بگیرد خداوند روی او را به فاصله هفتاد سال از آتش دور میکند.
هر کسی یک روز را روزه بگیرد، و آن روز آخیر زنده گی اش باشد پس وی داخل بهشت خواهد شد. در بهشت دروازه ای است به نام رعیان، روزه داران از آن داخل میشوند و تنها ایشان و بعد از ایشان, آن دروازه قفل میشود و هیچ یک از آن داخل نمیشود.
در هر روزه افطاری خداوند مردمانی را که از آتش دوزخ رهایی میابند انتخاب میکند. در روزه گرفتن خردمندی بسیار و فواید بی شمار است که وابسته به تقوا و پرهیزگاری میباشد چنانکه الله تعالی می فرماید " ... تا شما پرهیزگاران شوید. «البقره ۲:۱۸۳»" اگر شخصی برای کسب خشنودی الله «ج» و از ترس عذاب او از چیزهای حلال اجتناب می کند، پس پرهیز کردن از حرام برایش آسانتر می گردد. احساس گرسنگی در معده دیگر اعضای بدن را از گرسنگی و خواهشات باز می دارد. روزه داشتن سببی ورشکست شیطان، جلوگیر خواهشات و نگهدارنده حواس میشود. وقتی احساس گرسنگی در دل روزه دار غالب میشود، او از حال غریبان آمده احساس ترحم پیدا میکند و به ایشان طعامی می خوراند. روزه داشتن انسان را می آموزد تا چگونه از هوس و گناه دوری کند. انسان را کمک میکند تا بر طبیعت خود قادر گردد و خود را از عادت های باپسندیده برهاند. روزه داشتن انسان را وقت شنانس میسازد. روزه نماینگر اتحاد امت اسلام میباشد.
حکم روزه در قران
ای کسانیکه ایمان آوردید فرض گردانیده شد بر شما روزه چنانکه فرض کرده شده بر کسانیکه پیش از شما بودند تا شما پرهیزگاری کنید. القرآن الکریم ۲:۱۸۳
بوسیله روزه نفس شما به ترک لذت و خواهشات خو میگیرد آنگاه شما می توانید از لذایذ و آرزوهای که شرعاً حرام است نفس های خود را باز دارید روزه از توانایی و شهوت نفس می کاهد. شما را پارسا و پرهیزگار میسازد. در روزه گرفتن بزرگترین حکمت آنست که نفس سرکش اصلاح شود و اجرای احکام شرع که بر نفس دشوار و گران می آید سهل گردد – تا شما پرگیزگار شوید باید دانست که در ایام رمضان بر یهود و نصارا روزه فرض شده بود، چون بر حسب نظر خود در آن تغییر و تبدیل نمودند «لعلکم تتقون» برایشان تعریض است. و مفهوم این است که ای مسلمانان از فرمان او سر باز متابید یعنی بسان یهود و نصاری در این حکم الهی خللی وارد نکنید.
آداب و سنتهای روزه
غذا در وقت سحور «پس شب»
در وقت سحور «پس شب» باید حتماً قدری غذا بخوریم و نوشیدنی بنوشیم و سحور را تا قبل از اذان نماز صبح تأخیر دهیم. پیغمبر «ص» ما را بر این امر نصیحت کرده اند. "سحور داشته باشید زیرا در سحور برکت است – البخاری. در غذای سحور برکت است، و در این امر از اهل کتاب فرق داشتن هم شامل است. و خرما چه پسندیده سحوری است برای ایمانداران – ابوداود، صحیح الترغیب
افطار را به تعویق نباید انداخت
افطار را به تعویق نباید انداخت زیرا پیغمبر «ص» فرموده اند "مردم خوب ( در خیر و فلاح ) میباسند تا وقتی که افطار را به تعویق نه اندازند. - البخاری"
در وقت از افطار پُر خوری بپرهیزید
در وقت افطار پُر خوری باید نکنیم. پیامبر ص همیشه یک لقمه کمتر می خوردند پیش از اینکه سیر شوند. در یک حدیث صحیح دیگر وارد است که ایشان گفته اند که "بد ترین ظرفی را که بنی آدام پُر میکند، معده او میباشد. " واضح است که اگر معده پر باشد، ادای نماز تراویح اجباری و ناخوش آیند به نظر می آید.
دوری از گناه
از گناه ها باید دوری کرد "هر گاه یکی از شما روزه داشته باشد بگذارید تا متهم به گناه نشود. - اگر یک روزه دار دروغ و بد کرداری را ترک نکند، پس الله «ج» ضرورتی ندارد که آن شخص آب و غذا را بر خود ترک کند." همچنان حضرت پیامبر «ص» فرموده اند "شاید یک روزه دار از روزه خود هیچ چیز در نیابد، مگر تشنگی و گرسنگی. - ابن ماجه" در رمضان باید از جنگ و جدال ( بحث و گفت و گوی در آن شامل است ) باید خود داری کرد. اگر کسی ما را به این امر مجبور سازد، پیامبر «ص» توصیه کرده اند که باید گفت "من روزه دارم - البخاری" به این وسیله خود و طرف مقابل را از رمضان یاد آور سازد.
روزه تانرا ضایع نکنید
از جمله اعمالی که حسنات را از بین میبرد و بدی ها را بار می آورد، مشاهده پروگرام های تلویزیونی مانند سوالات ذهنی، درامه ها و فلم ها، و پروگرام های سپورت و غیره میباشد. همچنان ولگردی در سرک ها، و در سوپر مارکیت ها، و راننده گی به هدف روز گمی کردن همه اینها ثواب روزه را از بین میبرند. کسانیکه به عوض عبادات، قران خواندن و نمازهای تهجد، مناجات و استغفار به اعمال غیر ان که ذکر شد وقت خود را صرف می کنند، پس جای شک نیست که ایشان حقیقت روزه را درک نکرده اند و بسیار امکان دارد که از روزه خود بجز از تشنه گی و گرسنه گی چیزی دیگری نیابند.
برادارن و خواهران عزیز! با وجود روزه داشتن جای تأسف خواهد بود که به خاطری چند عادت ناپسندیده ما خود را از فیض و برکت های ماه رمضان محروم سازیم - حال آنکه یکی از دلیل های روزه داشتن دور کردن همین عادت های بد می باشد. پس از خداوند متعال خواهانیم تا ماه رمضان را ماه فیض، برکت، و سعادتمندی برای ما بسازد. آمین
فضیلت رمضان : مجموعه از احادیث نبوی صل الله و علیه و سلم
خواهران و برادران مسلمان
طوریکه شما نیز میدانید ماه مبارک رمضان که همین اکنون در شرف ورود آن قرار داریم در حقیقت یکی از نعمات بزرگ پروردگار بوده که به منظور شستشوی وجود مان از گناهان به ما اعطاء گردیده است، لذا به هر خواهر و برادر با درک ماست تا از این لحظات گرانبها و ازین چانس طلایی به منظور محو نمودن اشتبا هات، خطا ها و گناهانیکه از ما سر زده است استفاده نماید ، و با باز گشت این ماه مبارک و پر فیض همزمان با آنکه از فواید طبی آن برخوردار میشویم، از فواید دنیوی و اخروی آن نیز مستفید گردیم. اینک در این مجموعه به امید آنکه گامی را در جهت پخش و گسترش احکام دینی خویش برداشته باشیم تعداد از احادیث گرانمایه، حضرت رسول الله (ص) دا جمع آوری نموده ایم تا همه از آن بهره مند شده و ما را نیز شامل دعا های شبا روزی خویش گردانند.
خوشا به حال آن خواهر و برادر که هر لحظه این ماه پر فیض و پر برکت را غنیمت شمرده و از آن در جهت مغفرت و بخشش گنا هان شان استفاده نمایند و حسرت و افسوس به حال آن خواهر و برادریکه با فرا رسیدن این ماه مبارک هنوز هم از خواب غفلت بیدار نگردیده و با بی تفاوتی و بدون احساس مسئولیت، به گنا هان گذشته شان ادامه داده و از این چانس طلایی مستفید نمیگردنند.
به امید دعاء همه
ا . ف . ع
احادیث مبارک - هدیه خجسته ، فروغ ایمان
رسول الله (ص) فرمود: خدای عزوجل می فرماید: هر عمل فرزند آدم برای اوست غیر از روزه که آن برای من است و من پاداش آنرا می دهم و روزه سپری است ( در مقابل دورخ یا گناهان ) و چون روز روزه، یکی از شما باشد ، باید ناسزا نگوئید، و فریاد نکشید و با کسی در گیر نشوید م اگر کسی او را دشنام داد و یا با او جنگ کرد باید بگوید: من روزه دارم و سوگند به ذاتی که جان مصطفی در ید اوست همانا بوی دهن روزه دار در نزد خداوند (ج) از بوی مشک نیکوتر است. و برای روزه دار دو شادی است که بدان شاد میشود، یکی که چون افطار کند، شاد میشود و دیگری که چون پروردگارش را ملاقات کند به روزه اش شاد میگردد.
و این لفظ بخاری است و در روایتی از او آمده که روزه دار طعام، آشامیدنی و شهوت خود را از جهت من ترک میکند، روزه از برای من است و من بدان پاداش میدهم و حسنه به ده برابرش.
و در روایتی از مسلم آمده که هر عمل فرزند آدم چند برابر میشود نیکی به ده برابرش تا هفتصد برابرش - الله تعا لی فرمود: مگر روزه که همانا از برای من است و من بدان پاداش میدهم - شهوت و طعام خود را به دستور من میگذارد و برای روزه دار دو شادی است یک شادی در وقت افطار ش و یک شادی در وقت ملاقات با پروردگارش و بوی دهن روزه دار در نزد خدای متعال از بوی مشک بهتر است.
ای مردم به شما ماه بزرگی رسیده. ماه مبارک، ماهی که در آن شبی است بهتر از هزار ماه. ماهی که خداوند روزه اش را فرض و قیام شبش را نفل قرار داده. کسی که به اجرای کاری نیکی تقرب جوید مانند آن است که فریضه را در ماه دیگری اداء نموده باشد. ماه صبر و ثواب صبر بهشت است، ماه دلجوئی است. ماهی است که روزی مومن در آن فراوان میشود. کسی که در آن روزه داری را افطاری میدهد، برای او با عث آمرزش گناهان و آزادی از آتش دوزخ میشود و به اندازهء اجر روزه دار به وی داده میشود بدون اینکه از ثواب روزه دار کاسته شود. گفتیم ای رسول (ص) خدا ، همگی ما توان افطار روزه دار را نخواهیم داشت. فرمود: این ثواب را کسی هم حاصل میکند که یک چشیدنی از شیر یا یک خرما و یا یک نوشیدنی آب به روزه دار بدهد و کسی که روزه داری را سیر می نماید، خدا او را از حوض من مینوشاند که تشنه نمیشود تا به بهشت داخل شود.
رمضان ماهی است که اولش رحمت، میانه اش مغفرت و آخرش آزادی از آتش است. کسی که بر زیر دستش در آن روز آسانی میکند، خدایش میامرزد و از آتش دوزخ آزادش میسازد.
برای شما ما مبارک رمضان آمده است که روزه ء آن را خداوند (ج) بالای شما فرض گردانیده که درین ماه دروازه های رحمت باز شده و دروازه های دوزخ بند میگردد و شیاطین بسته میشوند و در این ماه شبی وجود دارد که از هزاران ماه بهتر است و کسی که از خیر و برکت آن محروم گردد، در حقیقت کاملاً محروم گردیده است.
احکام روزه
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهی البرنی ، مترجم غلام الدّین « پنجشیری»
س: روزه در دین اسلام چه حکمی دارد؟
ج: روزه ماه رمضان بالای هر مسلمان ، بالغ اعم از زن و مرد فرض است، خداوند متعال میفرماید:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ۲:۸۳ أَیَّامًا مَّعْدُودَاتٍ ...
ای کسانیکه ایمان آورده اید ، روزه بر شما فرض گردانیده شده چناچه به کسانیکه قبل از شما بودند، تا شما پرهیزگار ی کنید ، روزه در روزهای شمرده شده است. روزه در غیر ماه رمضان نفل بوده ، و روزه گیرنده پاداش داده میشود. چناچه در سایر نوافل پاداش داده میشود ، مگر آنکه روزه نذر نماید، در آنصورت بسر رسانیدن نذر بالایش واجب میگردد.
س: صوم ( روزه ) در لغت و در شرع چه معنی دارد ، و وقت اول و آخرش چگونه است؟
ج: صوم در لغت باز داشتن و خود داری کردن از چیزن را گویند ، و در اصطلاح شرع : عبارت از خود داری از خورد و نوش و جماع ، از طلوع فجر دوم تا غروب خورشید ، همراه با نیت روزه گرفتن است.
س: آیا برای کسی رخصت است تا در رمضان روزه نگیرد؟
ج: بلی ، اگر مسافری مسافت قصر را پیموده باشد، و یا مریضی که بیم داشت ، روزه گرفتن به مریضی اش زیادت بخشد ، نگرفتن روزه برای این دو دسته در ماه رمضان جایز بوده ، و بعد از رمضان قضا بیاورند. ولی اگر مسافر با گرفتن روزه ضرری برایش دست ندهد، روزه گرفتن بهتر است.
س: اگر مسافر در سفرش و مریض در مریضی روزه نگرفت و سپس در حال سفر و مریضی وفات یافت ، آیا بالای او چیزی واجب است؟
ج: بالای آنها چیزی واجب نیست.
س: هرگاه مریض صحت یافت و یا مسافر مقیم گردید ، آیا بالای شان قضا لازم است؟
ج: بلی ، قضای روزه بالای مریض به اندازه روز های صحت مندی اش و بالای مسافر به اندازه روزهای اقامتش در وطن اصلی اش و یا در سر زمینی که اقامت گزیده است ، واجب است.
س: آیا بدون مسافر و مریض برای کسی دیگر جایز است که در رمضان روزه نگیرد؟
ج: زنان حامله و شیر دهنده اگر از هلاکت خویش و اطفال شان بیم داشتند، جایز است تا در ماه رمضان روزه نگیرند، و قضای آن بر آنها فرض است.
س: آیا واجب است تا کسی در رمضان روزه نگیرد؟
ج: بلی ، حائضه و نفاسه و جوباً روزه نگیرند ، بلکه روزه بالای شان جایز نیست ، زیرا حیض و نفاس با روزه منافات دارد.
س: آیا حائضه و نفاسه روزه فوت شده شانرا بعد از رمضان قضا می آورند؟
ج: بلی ، قضای روزهای رمضان که در آن روزه نگرفته اند ، بر آنها واجب است.
ماه رمضان چگونه ثابت میگردد؟
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهی البرنی ، مترجم غلام الدّین « پنجشیری»
س: روزه رمضان چه وقت واجب میگردد ، و ماه رمضان چگونه ثابت میگردد؟
ج: رسول الله صلی الله علیه و سلم میفرماید: با دیدن هلال روزه گیرید و با دیدن هلال افطار نمائید. و اگر آسمان ابر آلود گردید ، مقدار سی روز شعبان را تکمیل کنید. ( بخاری و مسلم و همچنان مشکوة درباب ( رویة الهلال ))
بالای مردم واجب است تا در بیست و نهم شعبان در طلب و جستجوی هلال برآیند. اگر آنرا دیدند، روزه گیرند ، و اگر آسمان ابر گرفت ، شعبان را مقدار سی روز تکمیل نموده و سپس روزه گیرند.
س: اگر آسمان را ابر و غبار پوشیده بود و شخصی گواهی داد که در بیست و نهم شعبان هلال را دیده اند، آیا گواهی اش قبول میشود؟
ج: در اینصورت در مورد دیدن هلال رمضان ، گواهی یک مسلمان عادل زن و یا مرد آزاد و یا غلام قبول و پذیرفته میشود.
س: اگر در آسمان ابر و غبار نبوده و در بیست و نهم شعبان یک نفر و یا دو نفر به دیدن هلال گواهی دادند، حکم گواهی شان چگونه است؟
ج: در این حالت شهادت و گواهی آنها پذیرفته نمیشود ، تا آنکه جمع بیشتری از مردم آنرا ندیده باشند، تا با خبر آنها علم یقین بوجود آید.
س: این امور متعلق به ثبوت ماه رمضان بود، نظر تان در مورد ثبوت هلال عید چیست؟
ج: اگر آسمان را ابر فرا گرفته بود ، در ینصورت امام و قاضی در دیدن هلال عید تنها گواهی دو مرد و یا یکمرد و دو زن را قبول می کند. و اگر در آسمان ابر وجود نداشت ، تنها گواهی یک جماعه مردم را می پذیرد تا در اخبار شان علم قطعی حاصل گردد.
س: شخصی که هلال ماه رمضان و یا هلال عید را دید ، و امام شهادتش را نپذیرفت، چه میکند؟
ج: اگر این امر در دیدن ماه رمضان بود ، به تنهایش روزه گیرد ، و اگر این امر در دیدن هلال عید بوقوع می پیوست همراه با مردم روزه گیرد و به دیدن خود عمل نکند.
اشتراط نیت
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهی البرنی ، مترجم غلام الدّین « پنجشیری»
س: شما روزه را به نیت مقید نموده بودید ، وقتیکه روزه را شناختید، پس معنی نیت چیست و شرح آن چگونه است؟
ج: نیت عبارت از عزم و تصمیم قلبی است که من فلان روزه را می گیرم.
و روزه چند نوع است :
۱ - روزه فرض ، که روزه ماه رمضان است.
۲ - روزه نذر معین ( کسی نذر نماید که من در پنجشنبه آینده بخاطری رضای خدا روزه میگیرم ، و یا در فلان تاریخ روزه میگیرم)
۳ - روزه نذر مطلق ( کسی نذر نماید که من بخاطری رضای خدا روزه میگیرم)
۴ - روزه قضاء رمضان.
۵ - روزه قضاء که به افسا دروزه نفل واجب میشود.
۶ - روزه کفاره ها ( مانند کفاره قسم، کفاره افسا دروزه ، کفاره ظهار و کفاره قتل )
۷ - روزه نفل ، و روزه رمضان و نذر معین و روزه نفل اگر به نیت شب گرفته شود جایز است ولی شب گذراندن شرط نبوده و اگر نیت روزه نکرده بود و صبح گردید نیز نیت جایز است، تا آنکه به نیمه روز برسد.
ولی روزه قضاء رمضان، نذر مطلق، کفارات و همچنان قضاء روزه نفل که آنرا فاسد کرده است ، روزه گرفتن در همه این روزه ها بدون نیت شب جایز نیست.
س: اگر قارن و متمتع ( حاجی ) به هدی قادر نشدند ، حکم نیت شب در روزه شان چیست؟
ج: قضای آن مشروط بر اینست که مانند سایر کفارات روزه اش را در شب نیت نماید.
س: از سخن شما روشن میگردد، که اگر کسی روزه نفل را فاسد ساخت ، قضایش واجب است، شرح آن چگونه است؟
ج: شرح این مسئله چنین است : هر کس قبل از آغاز عملی امیر نفس خویش است ، هر که عملی را آغاز نمود ، اتمامش واجب است ، اگر آنرا فاسد ساخت ، قضای آنچه به آن شروع کرده بود ، بالایش واجب است ، اگر روزه ، نماز ، حج یا عمره باشد.
مفسدات روزه
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهی البرنی ، مترجم غلام الدّین « پنجشیری»
س : مفسدات روزه را بیان کنید؟
ج : اگر به بوسه کردن و یا لمس نمودن انزال گردد ، یا سنگریزه ، آهن و یا دانه میوه ای را بلعید ، و در غیر فرج و دبر جماع نموده و انزال شود، در مقعد و یا بینی اش دوا بگزارد ، قطره دوا در گوش بچکناند، شکم و یا دماغ خود را با دوای تازه علاج نموده و این دوا به شکم و دماغش رسید، به گمان اینکه فجر طلوع نکرده است، سحری نمود، غروب آفتاب را مشاهده نموده و افطار نمود بعداً برخلاف گمانش آشکار گردید که آفتاب غروب نکرده است.
در تمام این صورت، روزه فاسد گردیده، برآن قضاء واجب می شود، نه کفاره.
س: اگر در سوراخ ذکرش دوا چکاند، آیا روزهاش فاسد میشود؟
ج: در نزد امام ابو حنیفه و محمد رحمهما الله با این عمل روزه اش فاسد نمیگردد، ولی در نزد یوسف رحمه الله روزه اش فاسد میشود.
س: اگر قی آمد، و یا قصداً قی کرد، آیا روزه اش فاسد میگردد؟
ج: اگر قی بدون قصدش آمد، روزه اش را فاسد نمی سازد، و اگر قصداً قی نمود و دهنش را پر نمود، روزه اش فاسد شده و قضاء بیاورد.
س: چه چیزی کفاره و قضاء را یکجاه واجب میسازد؟
ج: کسیکه در یکی از دو راه جماع نماید، و یا چیزی که به آن تغذیه میشود و یا توسط آن علاج صورت میگیرد، آنرا بخورد و بنوشد، در این صورت روزه اش فاسد شده و کفاره بالایش واجب است.
س: کفاره چیست؟
ج: کفاره عبارت از آزاد کردن غلام است، اگر به آزاد کردن غلام قادر نبود، دو ما پی در پی روزه گیرد، در صورتیکه در این دو ماه رمضان و روز هایکه روزه در آن منع گردیده است نباشد. اگر به دو ماه روزه نیز قادر نبود، به شصت مسکین طعام دهد.
س: آیا فاسد شدن روزه در غیر رمضان نیز کفاره دارد؟
ج: در فساد روزه غیر رمضان کفاره وجود ندارد، اگر چه قضای رمضان نیز باشد.
---------------------------------------------
آنچه روزه را فاسد نمیکند
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهی البرنی ، مترجم غلام الدّین « پنجشیری»
س: اموری را واضح سازید که بعضی اوقات به روزه دار پیش میشود ولی روزه اش را فاسد نمی سازد؟
ج: اگر روزه دار به فراموشی خورد و نوش و جماع کند، روزه اش فاسد نمیشود. همچنان اگر بخواب رفته و احتلام گردید، و یا به خانمش نظر نموده و انزال شد، و یا بوجودش روغن مالید و یا حجامه (خون کشیدن از وجود) نموده و یا سرمه کرد، یا اینکه بوسه نموده و انزال نشد، در حالات ذکر شده روزه اش فاسد نمیگردد.
آنچه به روزه دار مکروه است
س: مکروهات روزه چیست؟
ج: اگر روزه دار بالای خود اطمینان نداشت، بوسه کردن مکرو است، و اگر به خود اطمینان داشت، بوسه کردن فرقی ندارد. چشیدن طعم اشیاء با دهن نیز مکرو است، نرم کردن و جویدن یکنوع چوبیکه بوسیله آن دندان ها را پاک میکنند، مکرو است ، و همچنان پاک کردن دندانها به غیر مسواک مکروه است.
برای زن جویدن و نرم کردن طعام به طفلش، مکروه بوده در صورتیکه چاره ای دیگری وجود داشته باشد، و اگر چاره دیگری سراغ نکرد، ایرادی نیست.
قضاء رمضان
س: آیا در قضاء رمضان تتابع ( روزه پی در پی ) شرط است؟
ج: روزه گرفتن پی در پی شرط نیست، اگر بخواهد پی در پی گیرد و اگر بخواهد جدا گیرد.
س: اگر قضای روزه اش را تأخیر نماید، تا آنکه رمضان بار دیگر فرا رسید، چه کند؟
ج: نخست رمضان موجوده را روزه گیرد و بعد از آن روزه ای قضای اش را بگیرد، با این کار بالایش فدیه لازم نمیگردد.
س: شخصی وفات نمود بالایش قضای رمضان باقیمانده است، و وصیت نمود تا بخاطری قضای رمضانش از مالش فدیه دهند، بالای ولیش چه واجب است؟
ج: این وصیت در سوم حصه مال مرده نافذ میشود، اگر مرده وصیت کرده بود بخاطر قضای رمضانش فدیه دهند. بجای هر روز قضاء شده اش یک مسکین طعام داده شود، که یک طعام نصف صاع گندم ویا یک صاع جو و یا یک صاع خرما است.
---------------------------------------------------------
روزه نفلی
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهی البرنی ، مترجم غلام الدّین « پنجشیری»
س: آیا جز رمضان روزه دیگری نیز مشروع گردیده است؟
ج: روزه ماه رمضان فرض بوده و غیر از آن روزه نفلی میباشد.
س: آیا روزه نفلی در بعضی روزها منع گردیده است؟
۱ - روزه گرفتن در روز عید فطر
۲ - روزه گرفتن در روز عید قربان
۳ - روزه گرفتن در سه روز بعد از عید قربان، که «ایام تشریق» نامیده میشوند
س: آیا روزه گرفتن بعضی روزه ها نسبت به بعضی روزهای دیگری فضیلت بیشتر دارد؟
ج: بلی در احادیث فضیلت روزه گرفتن در بعضی روزها آمده است.
عائشه رضی الله عنها روایت کرده است که: رسول الله صلی الله علیه و سلم روز های دوشنبه و پنچشنبه روزه میگرفت (ترمذی)
ابو هریره رضی الله عنه روایت نموده : رسول الله صلی الله و علیه و سلم فرمود : اعمال در روزه های دوشنبه و پنجشنبه پیشکش می شود و دوست دارم در حالی اعمالم تقدیم گردد که روزه داشته باشم (ترمذی)
ابو هریر رضی الله عنه گفت: رسول الله صلی الله علیه و سلم در سفر و حضر روز ها بیض (۱۵،۱۴،۱۳هرماه) افطار نمیکرد (نسائی، ترمذی)
ابوقتاده روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: امیدوارم که روزه روز عرفه (نهم ذی الحجه) گناهان یک سال گذشته و یک سال آینده در دور نماید و امیدوارم که روز عاشورا گناهان یکسال گذشته را دور نماید.
از ابو ایوب انصاری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: کسیکه روزه رمضان را گرفت، و پس از آن شش روز شوال را نیز دنبال نمود، روزه اش مانند یک سال است (مسلم)
------------------------------------------------------
اعتکاف
مرجع: فقه عبادات ، مولف : مفتی محمد عاشق الهی البرنی ، مترجم غلام الدّین « پنجشیری»
س: اعتکاف چیست؟ و حکمش چگونه است؟
ج: اعتکاف عبارت از مکث و درنگ کردن در مسجد همراه با نیت است، اعتکاف در دهه اخیر رمضان سنت مؤکد کفایه بوده و اگر از یک قریه یک شخص نیز اعتکاف نماید، حکمش از دیگران رفع میگردد، در غیر آن همه محل سنت را ترک کرده اند.
س: آیا بجز این اعتکاف ، اعتکاف جایز و مشروع دیگری وجود دارد؟
ج: بلی اعتکاف مستحب و واجب نیز وجود دارد، و کمترین وقت اعتکاف یکساعت است. هر گاه کسی به مسجد داخل شده و اعتکاف نیت کند، وی تا هنگام خروجش از مسجد معتکف است.
س: اعتکاف چه وقت واجب میگردد؟
ج: کسیکه نذر کرد که وی اعتکاف مینماید، به اساس نذرش اعتکاف را بر خود واجب ساخته است.
س: اگر نذر کرده باشد که چند روز اعتکاف کند، آیا اعتکاف شبهای آنروز ها نیز لازم است؟
ج: بلی اعتکاف شب و روز یکجاه لازم میگردد، و باید اعتکاف پی در پی بوده اگر چه در پی در پی بودن آن شرط نگذاشته باشد.
س: اعتکافی که نذر باشد، آیا روزه شرط آن است؟
ج: بلی در اعتکافی نذری روزه شرط است.
س: چه چیز های بر متعکف حرام است؟
س: آیا متعکف میتواند از مسجد بیرون گردد؟
ج: بدون رفع ضرورت انسانی - مانند قضای حاجت - از مسجد بیرون نمی شود، اگر بدون آن یکساعت نیز از مسجد برون گردید در نزد ابو حنیفه رحمه الله اعتکافش فاسد گردیده است. و ابو یوسف و محمد - رحمهما الله - میگویند: اگر بیشتر از نصف روز در مسجد نباشد، اعتکافش فاسد نمی شود.
ج: بر معتکف جماع و اسبابیکه به جماع دعوت میکند، مانند بوسه کردن حرام است، اگر شب و یا روز قصدی و یا فراموشی جماع نمود، و یا با لمس کردن و بوسیدن انزال گردید، اعتکافش فاسد گردیده و باید قضاء بیاورد.
س: اگر در مسجدی اعتکاف بود که در آن نماز جمعه خواند نمی شد ، هر گاه روز جمع برسد ، چگونه نماز جمعه اش را اداء می نماید؟
ج: بخاطری ادای نماز جمعه به مسجد جامع رفته و بعد از ادای نماز به جای اعتکافش برگردد.
س: چه چیز های برای معتکف جایز است؟
ج: برای معتکف خورد و نوش و خوابیدن در مسجد اجازت داده شده است ، همچنان خرید و فروش در مسجد بدون کردن اموالیکه خریده و یا فروخته میشود، برایش جایز است.
س: برخی معتکفین را می بینیم که حرف نمی زنند بگمان اینکه سخن گفتن خلاف اعتکاف است، در این مورد فقه ها چه میگویند؟
ج: حرف زدن مخالف اعتکاف نیست، مشروط بر اینکه سخن خیر بگوید ، سخن زشت و قبیح در همه حالات ممنوع است. خاموشی به زعم اینکه جزء اعتکاف میباشد، مکروه است.
--------------------------------------------------------
حکم زکات فطر:
زکات فطر بر هر مسلمانی واجب است به دلیل حدیث ابن عمر«رض» : (فرض رسول الله« ص » زکاة الفطر صاعا من تمر أو صاعا من شعیر علی العبد والحر، و الذکر و الأنثی و الصغیر و الکبیر من المسلمین، و أمر بها أن تؤدی قبل خروج الناس إلی الصلاة)[1] » «پیامبر« ص » زکات فطر را که یک صاع(*) خرما یا جو است بر هر مسلمان برده، آزاد، مرد، زن، کوچک و بزرگ واجب کرد و دستور داد که قبل از خروج مردم به طرف نماز عید پرداخت شود».
[1]) متفق علیه : خ (1503/367/3)، م (984/986/677، 679/2)، ت (670، 672/92 و 93/2)، د (96، 1595/4، 5/5)، نس (1826/584/1)، نسائی قسمت دوم «و أمر بها...» حدیث را ذکر نکرده است. *) هر صاع برابر چهار مشت متوسط است.
حکمت زکات فطر
از ابن عباس روایت است : (فرض رسول الله« ص » زکاة الفطر طهرة للصائم من اللغو و الرفث، و طعمة للمساکین فمن أداها قبل الصلاة فهی زکاة مقبولة، و من أداها بعد الصلاة فهی صدقة من الصدقات)[1] «پیامبر« ص » زکات فطر را به عنوان پاک کننده‌ی روزه‌دار از سخنان بیهوده و دشنام و بعنوان رزق و خوراکی برای مساکین واجب کرده است. پس هر کس آنرا قبل از نماز (عید) بدهد، آن زکاتی قبول است و هر کس آنرا بعد از نماز عید پرداخت کند صدقه‌ای همچون (سایر) صدقات است (به عنوان زکات فطر محسوب نمیشود)».
[1]) حسن : [ص. جه 1480]، جه (1827/585/1)، د (1594/3/5).
زکات فطر بر چه کسانی واجب است؟
زکات فطر بر هر مسلمان آزادی که بیش از قوت یک شبانه روز خود و خانواده‌اش داشته باشد، واجب است. و بر شخص واجب است که زکات فطر خود و کسانی را که نفقه آنها بر عهده او است مانند همسر و فرزندان و خدمتکارش – اگر مسلمان باشند – بپردازد.
از ابن عمر روایت است: (أمر رسول الله-صلى الله علیه وسلم- بصدقة الفطر عن الصغیر والکبیر والحر والعبد ممن تمونون). [1] «پیامبر -صلى الله علیه وسلم- به دادن زکات فطر از کوچک و بزرگ و آزاد و برده، و کسانی که نفقه آنها بر عهده شما است امر فرموده است».
[1]) صحیح : [الإرواء 835]، قط (12/141/2)، هق (161/4).
مقدار زکات فطر
مقدار واجب برای هر نفر نیم صاع از گندم یا یک صاع از خرما یا مویز یا جو یا کشک یا سایر چیزهایی است که جایگزین اینها میشوند مانند برنج و ذرت و مانند اینها که به عنوان قوت مصرف میشوند
دلیل اینکه مقدار واجب از گندم نیم صاع است حدیث عروه بن زبیر است که میگوید : (أن أسماء بنت أبی بکر کانت تخرج علی عهد رسول اللهr عن أهلها – الحر منهم و المملوک – مدین من حنطة أو صاعا من تمر، بالمد أو بالصاع الذی یقتاتون به)[1] «اسماء دختر ابوبکر در زمان پیامبرr زکات فطر افراد آزاد و بردة خانواده‌اش را می‌داد که مقدار آن دو مد گندم(*) با یک صاع خرما بود، با مد و صاعی که قوت را با آن پیمانه می‌کردند».
و دلیل وجوب یک صاع از غیر گندم حدیث ابوسعید خدری است که گفت : (کنا نخرج زکاة الفطر صاعا من طعام أو صاعا من شعیر، أو صاعا من تمر. أو صاعا من أقط أو صاعا من زبیب)[2] «ماز زکات فطر را که مقدار آن یک صاع از طعام یا یک صاع از جو یا یک صاع از خرما یا یک صاع از کشک یا یک صاع از مویز بود می‌دادیم».
نووی در شرح مسلم (6/70) میگوید :
«عامه فقهاء دادن قیمت بجای جنس را جایز ندانسته‌اند ولی ابوحنیفه آن را جایز دانسته است». می‌گویم: قول ابوحنیفه(ره) مردود است چون ) و ما کان ربک نسیا ( «و پروردگار تو هرگز فراموشکار نبوده است». و اگر پرداخت قیمت به جای جنس جایز می‌بود خدا و رسول او، آن را بیان میفرمودند؛ بنابراین توقف بر ظاهر نصوص بدون تحریف و تأویل واجب است.
[1]) الطحاوی (43/2)، این لفظ طحاوی است.
*) هر مد برابر است با یک مشت متوسط.
[2]) متفق علیه : خ (1506/371/3)، م (985/678/2)، ت (668/91/2)، د (1601/13/5)، نس (51/5)، جه (1829/585/1).
زمان پرداخت زکات فطر
از ابن عمر روایت است : (أمر رسول الله ص . بزکاة الفطر أن تودی قبل خروج الناس إلی الصلاة)[1] «پیامبر ص. دستور داد تا زکات فطر قبل از خروج مردم برای نماز عید، پرداخت شود».
جایز است که زکات فطر یک یا دوروز قبل از عید به کسی که آن را میگیرد پرداخت شود :
از نافع روایت است : (کان ابن عمر یعطیها الذین یقبلونها، و کانوا یعطون قبل الفطر بیوم أو یومین)[2] «ابن عمر زکات فطر را به کسانی که آنرا قبول می‌کردند می‌داد و به آنان یک یا دو روز قبل از عید داده میشد».
[1]) متفق علیه : خ (1503/367/3)، م (984/986/677، 679/2)، ت (670، 672/92 و 93/2)، د (96، 1595/4، 5/5).
[2]) خ (1511/375/3).
پرداخت نکردن به موقع آن بدون عذر حرام است
از ابن عباس روایت است : (فرض رسول الله ص. زکاة الفطر طهرة للصائم من اللغو و الرفث، و طعمة للمساکین، فمن أداها قبل الصلاة فهی زکاة مقبولة، ومن أداها بعد الصلاة فهی صدقة من الصدقات)[1] «پیامبر ص . زکات فطر را به عنوان پاک‌کننده روزه‌دار از سخنان بیهوده و دشنام و بعنوان رزق و خوراکی برای مساکین واجب کرده است، پس هر کس قبل از نماز (عید) آن را بپردازد، آن قبول است و هر کس بعد از نماز عید آن را بدهد صدقه‌ای همچون (سایر) صدقات است. (به عنوان زکات فطر محسوب نمیشود)».
[1]) حسن : [ص. جه 1480]، جه (1827/585/1)، د (1594/3/5).
مستحقان زکات فطر
زکات فطر تنها به مساکین داده میشود؛ به دلیل فرموده پیامبر ص. در حدیث ابن عباس : (وطعمة للمساکین)[1] «زکات فطر رزق و خوراکی برای مساکین است».
[1]) حسن : [ص. جه 1480]، جه (1827/585/1)، د (1594/3/5).
------------------------------------------------------------
شب قدر
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِالْقَدْرِ(۱) وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ (۲) لَیْلَةُ الْقَدْرِخَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ(۳)
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَابِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ(۴) سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ (۵)
بیگمان این قرآن را در شب قدر نازل کردیم. پس تو چه میدانی که شب قدر چیست. شب قدر بهتر است از هزار ماه است.فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگار شان برای تقدیر هر کار نازل میشوند.شبی مملو از کرامت و برکت تا طلوع صبح.
لیلة القدر
ماه رمضان تمام روز ها و شبهای آن تمام ساعات و دقایق آن و تمام لحظات آن سرشار از فیض و برکت و درخشش انوار الهی میباشد اما شب قدر جایگاه اختصاصی خود در ماه رمضان را دارا میباشد.عبادت در این شب متبرک بسیار ثواب و اجر عظیم داشته و همان طور که این شب از هزار ماه بهتر است عبادت هم به هزار درجه افضل میباشد و درصد اجابت دعا در این شب بسیار بالا است پس بکوشیم تا این شب را دریابیم و با ذکر خدای متعال و انجام اعمال نیک و دستگیری از تهیدستان و یتیمان و بیوه زنان از خدا بخواهیم که سعادت یافتن این شب را نصیب مان گرداند.
قدر دو معنی دارد یکی اندازه کردن وقت و فیصله کردن است یعنی اینکه خداوند(ج) اندازه هر چیز را مشخص کرده و وقت آن را معین میکند احکام نازل میدارد و تقدیر هر چیز را مقرر میدارد . آیت قرآن کریم است: (فیها یفرق کل امر حکیم* امرا من عندنا.«الدخان آیات ۴ و ۵»« در آن شب هر فرمانی بر حسب حکمت صادر میشود. فرمانی از جانب ما.»
معنی دیگر قدر عظمت و بزرگی است . یعنی لیلة القدر آن شبی است که در نزد خداوند(ج) بسیار با عظمت و با فضیلت است و برای قدر و عظمت آن این دلیل کافی است که خداوند متعال این نعمت عظیم یعنی قرآن مجید را نازل فرموده است.
صدقه فطر بر هر مسلمانی که زندگی متوسط و آرامی داشته باشد ؛ بر زن و مرد و بالغ و نابالغ واجب است و آنکسی که بیشتر از ضروریات اصلی دارائی داشته باشد صدقه فطر بر آن واجب است و برای واجب شدن صدقه فطر ضروری نیست که مثل حکم زکات یک سال بر مال شخص بگذرد بلکه اگر از چند لحظه قبل از طلوع فجر نیز خداوند (ج) کسی را صاحب ثروتی ساخت پس صدقه فطر بر وی واجب میگردد
در روایات مختلف است که لیلة القدر در دهه آخر ماه ماه مبارک رمضان است و از جضرت عایشه (رض) روایت است که حضرت محمد(ص) فرمودند:« لیلة القدر را در ده شب آخر ماه مبارک رمضان و در شب های طاق جستجو کنید.»(صحیح البخاری)
از حضرت عایشه (رض) روایت است که رسول الله (ص) در دهه اخیر رمضان چنان به ذکر و عبادت توجه خاص میفرمودند که در ایام دیگر نمی فرمودند رسول اکرم (ص) در این شب بیش از پیش به سجده و قیام و ذکر و تسبیح ترغیب نموده فرمودند: « هنگامیکه لیلةالقدر می آید پس جبرئیل امین با جمع کثیری از ملائکه به زمین فرود می آیند و برای آن بنده دعای رحمت و مغفرت میکنند که ایستاده و نشسته به ذکر و یا عبادت خداوند(ج) مشغول میباشد» و همچنین ارشاد فرمودند که: « ای مردم بر شما ماهی آمده است که در آن شبی است که از هزار ماه افضل است . آن کسی که از این شب محروم ماند پس وی از همه امور خیر محروم گردیده است و در این شب کسی از خیر و برکت محروم میگردد که وی واقعا محروم است»(ابن ماجه)
در شب قدر هر دعای که انسان به درگاه خدای متعال بکند مورد قبول واقع میشود و بیان حضرت عایشه (رض) است که: من به رسول کریم (ص) گفتم که اگر برایم معلوم گردد که کدام شب لیلة القدر است به من بگوئید که در آن شب چه دعای بکنم؟رسول خدا(ص) فرمودند این دعا را بخوان:« اللهم انک عفو کریم تحب العفو فاعف عنی» یعنی ای بار خدایا ! تو نهایت آمرزنده و بخشنده ای و آمرزش برایت پسندیده است پس خطا های مرا عفو کن.»
امیدواریم که خداوند توفیق عنایت فرماید تا از جمله مقربان درگاهش گردیده و با انجام فرائض واجبات و سنن و مستحبات و شب زنده داری در این ماه پر فیض این شب متبرک را هم دریابیم و با دعا و نیایش از خداوند(ج) بخواهیم که گناهان ما را عفو کرده و حاجات ما را بر آورده سازد.
و ما توفیقی الا باالله
منبع:
