چیزهایی که باعث طولانی شدن عمر می شود
۱- صدقه زیاد
۲ - دعای بسیار
۳ - اطاعت از پدر و مادر
۴ - نماز جماعت
۵ - یاد خدا در عیان و نهان
۶ - قرآن خواندن
۷ - استغفار پیش از طلوع فجر
۸ - مواظبت بر نافله های شبانه روزی
۹ - دعا در حق مومنان
۱۰ - صلوات فرستادن بر پیامبر اکرم (ص)
ادامه مطلب ...25 سؤال پیرامون روزه و پاسخ سؤالات
1- روزه چه ماهی واجب است ؟
رمضان
محرم
شعبان
2- مسواک زدن برای روزه دار چه حکمی دارد ؟
مکروه است .
در هر زمانی سنت است .
اول روز سنت است .
3- حکم نماز عید چیست ؟
فرض کفایی
سنت
فرض عین
4- زکات فطر چه موقعی پرداخت می شود ؟
آخرهای رمضان تا شب عید فطر
بعد از نماز عید فطر
سه روز بعد از عید فطر .
5- زکات فطر بر چه کسی واجب است ؟
بر همه کس کوچک و بزرگ و فقیر و ثروتمند .
فقط بر بزرگسالان واجب است .
فقط بر مردان واجب است .
6- ادای کدام روزه واجب است ؟
رمضان و کفاره
نذر .
هر دو مورد .
7- کدام گزینه جزء مبطلات روزه نیست ؟
احتلام و خروج بدون اختیار منی
حیض
استفراغ عمد .
8- کفاره و قضای روزه بر چه کسی واجب است ؟
زن حامله ای که از ترس سلامتی خود روزه نگرفته است .
زن حامله ای که به خاطر بچه اش افطار نموده .
زنی که استحاضه باشد .
9- پیامبر می گویند : ( روزه روز ...... کفاره ای برای گناهان آن سال و سال گذشته آن می باشد .)
روز عاشورا
عرفه
تاسوعا
10- ایام بیض به چه روزهایی گفته می شود ؟
روزهای 13 و 14 و 15 هر ماه
سه روز بعد از عرفه
6 روز شوال
11- اعتکاف چیست ؟
به قصد عبادت در مسجد ماندن را اعتکاف گویند .
به قصد عبادت در گوشه خانه خود ماندن گویند .
خوابیدن در مسجد اعتکاف گویند .
12- در چه موقع مسواک زدن مکروه است ؟
در آخر روز ، برای روزه دار .
در اول روز برای روزه دار .
هیچ کدام .
13- طبق حدیث پیامبر دعای چه اشخاصی قبول می شود .
روزه دار تا اینکه افطار نماید ، امام عادل ، مظلوم .
مسافر ، دعای پدر ومادر.
هر دو مورد .
14- وقت فضیلت برای پرداخت زکات فطر چه موقعی است ؟
بعد از فجر روز عید تا قبل از نماز عید .
اواسط رمضان .
دو روز قبل از عید .
15- گدام گزینه جزء مستحقین زکات می باشند ؟
فقرا ـ مساکین ـ جنگجویان اسلام ـ عاملین زکات .
همسایه گان ـ خویشاوندان ـ دوستان
هیچ کدام
16- زکات بر چه کسانی جایز نیست ؟
کسانی که خرج و نفقه آنها بر شخص واجب باشد مثل پدر و مادر .
شخص کافر
هر دو مورد .
17- کدام گزینه حزء مبطلات روزه است ؟
جماع در روز رمضان .
احتلام و خروج منی بدون اختیار .
استفراغ غیر عمد .
18- اعتکاف در چه روزهایی بیشتر تاکید شده است ؟
10 شب آخر رمضان
شبهای رمضان
شب تاسوعا
19- مبطلات اعتکاف کدامند ؟
خروج بی مورد از مسجد ، از بین رفتن عقل .
جماع در مدت اعتکاف
هر دو گزینه .
20- روزه روز شک چیست و حکم آن چیست ؟
30 شعبان اگر رویت ماه مشکوک باشد و روزه آن روز حرام است .
30 رمضان اگر رویت ماه مشکوک باشد و روزه آن واجب است .
13 هر ماه و روزه آن سنت است .
21- ایام تشریق به چه روزهایی می گویند ؟
روز 11 و 12 و 13 ماه ذی الحجه .
6 روز اول شوال .
3 روز از هر ماه .
22- حکم روزه روزهای تشریق چیست ؟
حرام است
مکروه است
سنت است .
23- پیامبر می فرمایند : ( بهترین روزه بعد از رمضان روزه ماه ......... است) ؟
محرم
شوال
24- پیامبر می فرمایند : ( روزه روز ........... کفاره برای سال گذشته است ) ؟
عاشورا
تاسوعا
عرفه
25- پیامبر روزه کدام روزها را برابر با روزه یکسال دانسته اند ؟
6 روز شوال
6 روز شعبان
6 روز محرم
***
جواب ها:
1- روزه چه ماهی واجب است ؟
رمضان
2- مسواک زدن برای روزه دار چه حکمی دارد ؟
در هر زمانی سنت است .
3- حکم نماز عید چیست ؟
فرض کفایی
4- زکات فطر چه موقعی پرداخت می شود ؟
آخرهای رمضان تا شب عید فطر
5- زکات فطر بر چه کسی واجب است ؟
بر همه کس کوچک و بزرگ و فقیر و ثروتمند .
6- ادای کدام روزه واجب است ؟
هر دو مورد .
7- کدام گزینه جزء مبطلات روزه نیست ؟
احتلام و خروج بدون اختیار منی
8- کفاره و قضای روزه بر چه کسی واجب است ؟
زن حامله ای که از ترس سلامتی خود روزه نگرفته است .
9- پیامبر می گویند : ( روزه روز ...... کفاره ای برای گناهان آن سال و سال گذشته آن می باشد .)
عرفه
10- ایام بیض به چه روزهایی گفته می شود ؟
روزهای 13 و 14 و 15 هر ماه
11- اعتکاف چیست ؟
به قصد عبادت در مسجد ماندن را اعتکاف گویند .
12- در چه موقع مسواک زدن مکروه است ؟
هیچ کدام .
13- طبق حدیث پیامبر دعای چه اشخاصی قبول می شود .
هر دو مورد .
14- وقت فضیلت برای پرداخت زکات فطر چه موقعی است ؟
بعد از فجر روز عید تا قبل از نماز عید .
15- گدام گزینه جزء مستحقین زکات می باشند ؟
فقرا ـ مساکین ـ جنگجویان اسلام ـ عاملین زکات .
16- زکات بر چه کسانی جایز نیست ؟
هر دو مورد .
17- کدام گزینه جزء مبطلات روزه است ؟
جماع در روز رمضان .
18- اعتکاف در چه روزهایی بیشتر تاکید شده است ؟
10 شب آخر رمضان
19- مبطلات اعتکاف کدامند ؟
هر دو گزینه .
20- روزه روز شک چیست و حکم آن چیست ؟
30 شعبان اگر رویت ماه مشکوک باشد و روزه آن روز حرام است .
21- ایام تشریق به چه روزهایی می گویند ؟
روز 11 و 12 و 13 ماه ذی الحجه .
22- حکم روزه روزهای تشریق چیست ؟
حرام است
23- پیامبر می فرمایند : ( بهترین روزه بعد از رمضان روزه ماه ......... است) ؟
محرم
24- پیامبر می فرمایند : ( روزه روز ........... کفاره برای سال گذشته است ) ؟
عاشورا
25- پیامبر روزه کدام روزها را برابر با روزه یکسال دانسته اند ؟
6 روز شوال
منبع:
فقه آسان در پرتو کتاب و سنت بصورت سؤال و جواب
(بر گزیده از "کتاب الفقه المیسر فی ضوء الکتاب و السنة")
تألیف : مجموعه اى از علماء
(مجموعا 471 سؤال و جواب)
تهیه و ترجمه : سایت نوار اسلام
احکام روزه ی نفلی
1- شکستن روزه ی نفلی به خاطر خویشاوندان
2- کسی که روزی معین را همیشه روزه می گیرد و...
3- حکم روزه ی شش روز از شوال
4- حکم مقدم کردن شش روز شوال بر قضای رمضان
5- حکم روزه گرفتنِ تنها روز عاشورا
6- حکم اهدای ثواب روزه برای میت
[1 ] شکستن روزه ی نفلی به خاطر خویشاوندان:
س: مردی عادت دارد که روزهای دوشنبه و پنج شنبه و دیگر روزهای مستحب را روزه بگیرد، اگر یکی از روزها مصادف با جشن خانوادگی و یا مهمانی بود، آیا بهتر است که روزه اش را نگه دارد و از خویشاوندان معذرت خواهی کند یا این که روزه اش را افطار کند؟
ج: در این صورت باید بنگریم که مصلحت چه می طلبد، اگر ادامه ی روزه باعث رنجش و سوء ظن خویشاوندان می گردد، می تواند روزه را بشکند؛ روزه دار نفلی صاحب اختیار خویش است و با شکستن روزه از یک جهت اجابت دعوت نموده و از طرفی دیگر موجبات اُنس و محبت و استحکام روابط خانوادگی را فراهم نموده است، اما اگر او را معذور می دانند و به او بدگمان نمی شوند، شکستن و یا ادامه ی روزه برایشان چندان مهم نیست، بهتر است که روزه اش را کامل کند؛ زیرا الله تعالی می فرماید:
یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَکُمْ(محمد/33)
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را، و اطاعت کنید رسول (خدا) را، و اعمال خود را باطل نسازید!
و اگر در مهمانی یا در عروسی روزه اش را شکست، نظر به مواظبت بر اعمال ، مستحب است که روزه ی آن را قضا آورد.
با امضای شیخ ابن جبرین- 12/11/1423هـ
[2 ] کسی که روزی معین را همیشه روزه می گیرد و...
س: مردی روزهای دوشنبه و پنجشنبه را روزه می گیرد، او تصمیم می گیرد که ظهر پنجشنبه به مسافرت برود و بدون نیت شبانه مبنی بر روزه گرفتن آن روز، تا ظهر چیزی نمی خورد و قبل از سفر چیزی می خورد و به سفر می رود، آیا ثواب روزه ی آن روز که در حال اقامت همیشه آن را روزه گرفته، به او می رسد؟
ج: در حدیث مرفوع آمده که: « إذا مَرِضَ العَبْدُ أو سافر کتبَ الله لَُه ما کان یعملُه صحیحاً مُقیماً »1 «هر گاه بنده ای بیمار شود و یا به مسافرت رود، اعمالی که در حال صحت و اقامت انجام می داده، برایش ثبت می گردد.»
پس به آن مرد ثواب نیتش می رسد، لیکن با این که ابتدای روز چیزی نخورده، آن روز، از روزه هایش شمرده نمی شود؛ زیرا روزه دار کسی است که از ابتدای روز تا غروب همراه با نیت چیزی نخورد.
از گفتار و املای، شیخ ابن جبرین
[3] حکم روزه ی شش روز از شوال:
س: نظر شما درباره 6 روز، روزه گرفتن از ماه شوال چیست؟
درمؤطا امام مالک آمده که: امام مالک بن انس درباره ی روزه گرفتن 6 روز از شوال فرموده: دیده نشده که شخصی از اهل علم و فقه آن را روزه بگیرد، و از هیچ یک از سلف نیز چنین چیزی به من نرسیده، اهل علم آن را مکروه دانسته و بدعت می شمارند و از این که چیزی به رمضان منتسب شود که از آن نیست بر حذر می دارند، این گفتار در مؤطا امام مالک شماره (228) جزء اول موجود دارد.
ج: ثابت است که ابو ایوب«رضی الله عنه» می گوید: رسول الله*فرمودند:
«مَنْ صَامَ رمضان ثم أَتْبَعَهُ سِتًّا من شَوَّال فَذَاکَ صِیَامُ الدَّهْر»2
«هر کس ماه رمضان و در پی آن شش روز از شوال را روزه بگیرد، آن برابر است با روزه ی دهر ( تمام عمر) است.»
این حدیث صحیح دلالت دارد که روزه گرفتن شش روز از شوال سنت است، امام شافعی، احمد و گروهی از پیشوایان و علما به آن عمل کرده اند، و درست نیست که این حدیث با تعلیل برخی از علما مقابله شودکه می گویند: امکان دارد که افراد جاهل آن را از رمضان تصور کنند، و یا آن را واجب بدانند، یا به بهانه ی این که از علمای گذشته نقل نشده است که آنرا روز گرفته باشند، این ظن و گمانها یارای مقابله با سنت صحیح را ندارد، و آن که می داند حجت است بر کسی که نمی داند.
و بالله التوفیق، و صلی علی نبینا محمد و آله و صحبه و سلم
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی وافتا (10/389/390 )
[4 ] حکم مقدم کردن شش روز شوال بر قضای رمضان:
س: آیا کسی که ده روز از رمضان را بنا بر عذر شرعی افطار نموده است، پس از اتمام ماه رمضان شش روز شوال را روزه بگیرد، سپس قضای رمضان را بجا آورد ثوابش مانند کسی است که ماه رمضان را کامل روزه گرفته و سپس شش روز شوال را روزه گرفته که در واقع تمام دهر را روزه گرفته است؟
ج: تقدیر ثواب اعمال در اختیار الله تعالی است، مادام که بنده جویای اجر، از الله تعالی باشد و در طاعت و عبادت بکوشد، الله تعالی مزدش را ضایع نمی کند؛ رب العالمین می فرماید:
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ إِنَّا لَا نُضِیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلًا(الکهف/30)
مسلما کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، ما پاداش نیکوکاران را ضایع نخواهیم کرد!
کسی که قضای رمضان بر او لازم است بهتر آن است که ابتدا روزه های قضایی را کامل نموده سپس شش روز شوال را روزه بگیرد؛ زیرا اگر شش روز شوال بر روزهای قضا مقدم شود- با حدیث پیامبر*که فرموده است که شش روز شوال بعد از تکمیل روزه ی ماه رمضان باشد- از نظر ترتیب مطابقت نمی کند.
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا(10/392)
[5 ] حکم روزه گرفتنِ تنها روز عاشورا:
س1- روزه گرفتن تنها یک روز عاشورا چه حکمی دارد؟
ج: روزه گرفتنِِ تنها یک روز عاشورا جایز است، زیرا در اکثرِ احادیث روزه گرفتنِ روز عاشورا وارد شده است، مانند حدیث ابوقتاده به روایت مسلم: صَومُ یومٍ عَاشُوراء یُکَفِّرُ السَّنَهَ التی قَبْلَهُ 3 «روزه ی روز عاشورا کفاره ی گناهان یک سال گذشته است.»
بهتر آن است که: جهت مخالفت با یهود که منظور اصلی پیامبر*نیز همین بوده است یک روز قبل و یا بعد از عاشورا را به همراه آن روزه بگیرد.
س2- آیا لازم است روزه ی روز عاشورا- به یک روز دیگر- پیاپی و بدون فاصله باشد؟
ج2- بله؛ کسی که روز عاشورا- دهم محرم- را روزه می گیرد باید نهم و دهم- تاسوعا و عاشورا- را پشت سر هم روزه بگیرد یعنی یا نهم و دهم محرم را پشت سر هم روزه بگیرد و یا دهم و یازدهم را با هم روزه بگیرد. به این صورت جایز نیست که نهم و یازدهم محرم را روزه بگیرد و در وسط دهم را روزه نگیرد. بجای دهم- عاشورا- نمی تواند یک روز دیگر از ماه محرم را روزه بگیرد- یعنی فضیلت روز عاشورا مربوط به خود آن روز- دهم- است یکی دیگر از روزهای ماه محرم نمی تواند جایگزین آن باشد.
فتوا با امضای شیخ ابن جبرین مورخه ی12/1/1423
[6 ] حکم اهدای ثواب روزه برای میت:
س: آیا اهدای ثواب روزه برای مرده جایز است؟
ج: بنا بر نظریه ی صحیح از اقوال علما اهدای ثواب روزه ی نفلی برای مرده جایز است، در واقع خود روزه صحیح است و اهدای ثواب آن جایز می باشد.
شیخ ابن جبرین، فتاوای الصیام، جمع راشد الزهرانی، ص(124)
پاورقی:
احمد (5/417، 419) مسلم (1164) و غیرهما
مسلم (1162)
بخاری (2996) با اندکی تفاوت
موضوعات و سؤالات پیرامون اعتکاف
1- حکم اعتکاف در غیر رمضان
2- شرایط اعتکاف و ممنوعات آن
3- زمان شروع و خروج از اعتکاف
[1 ] حکم اعتکاف در غیر رمضان.
س: آیا اعتکاف در غیر از دهه ی اخیر رمضان، جایز است؟
ج: آری؛ اعتکاف در هر زمان جایز است و در دهه ی اخیر رمضان افضل است؛ به اقتدای پیامبر اکرم (ص) و اصحاب؛ زیرا ثابت شده که پیامبر اکرم (ص) سالهایی در ماه شوال اعتکاف نمودند.
و بالله التوفیق و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه وسلم.
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (10/410)
***
[2 ] شرایط اعتکاف و ممنوعات آن.
س: شرایط اعتکاف چیست؟ آیا برای اعتکاف روزه شرط است؟ آیا معتکف می تواند به عیادت مریض برودو یا دعوتی را بپذیرد و یا کارهای خانه اش را انجام دهه، یا در نماز جنازه شرکت کند و سر کار برود؟
ج: اعتکاف در مسجدی که نماز جماعت در آن برگزار می شود جایز است، اگر چه معتکف از کسانی باشد که نماز جمعه بر او فرض است. معتکف در نماز جمعه شرکت کند. البته اعتکاف در مسجدی که نماز جمعه در آن اقامه می شود افضل است. روزه برای اعتکاف لازم نیست، سنت است که معتکف در زمان اعتکاف به عیادت بیمار نرود، دعوت را اجابت نکند، شخصاً مایحتاج منزل و خانواده را تأمین نکند، در جنازه شرکت نکند، برای کار خودش از مسجد خارج نشود؛ زیرا عائشه می گوید:« سنت بر معتکف آن است که مریض را عیادت نکند، در جنازه شرکت نکند، با زن مباشرت و همبستری نکند، جز برای نیازهای ضروری از مسجد خارج نشود. »
س: شخصی می خواهد دهه ی اخیر رمضان را در مسجد اعتکاف کند؛ از چه وقت در مسجد داخل شود؟ انتهای اعتکافش تا چه وقت است؟
ج: بخاری و مسلم از عائشه (رض) روایت می کنند که گفت: چون حضرت پیامبر اکرم (ص) می خواست به اعتکاف بنشیند بعد از نماز صبح- روز بیست و یکم- به محل اعتکاف می رفت.
مدت اعتکاف ده روز اخیر رمضان با غروب آفتاب آخرین روز رمضان و رؤیت هلال شوال تمام می شود.
س: آیا معتکف می تواند در اتاق نگهبانی و یا اتاق جمع آوری زکات، واقع در مسجد به اعتکاف بنشیند؟ با توجه به این که درِ این اتاقها داخل مسجد است.
ج: اتاقهایی که داخل مسجد هستند و درِ ورودیشان نیز داخل مسجد است، حکم مسجد را دارند، و اعتکاف در آن جایز است. اتاقهایی که خارج از مسجد بنا شده اند از مسجد نیستند اگر چه در ورودیشان داخل مسجد باشد.
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (10/410، 4120)
***
[3 ] زمان شروع اعتکاف.
س: اعتکاف دهه ی اخیر رمضان از چه روزی شروع می شود؟
ج: جمهور اهل علم معتقدند ابتدای اعتکاف از شب بیست و یکم است نه از فجر بیست ویکم. هر چند بعضی از علما معتقدند ابتدای اعتکاف از فجر بیست ویکم است به استناد حدیث عائشه (رض) که در صحیح بخاری است.«فلَمَّا صَلَّی الصُّبح دَخَلَ مُعْْتَکَفَهُ» «چون حضرت پیامبر اکرم (ص) نماز صبح- روز بیست و یکم- را می خواند در محل اعتکافش داخل می شد.»
جمهور اهل علم در توضیح این روایت می گویند: حضرت پیامبر اکرم (ص) بعد از نماز صبح از مردم یکسو می شد و نیت اعتکاف از ابتدای شب است؛ زیرا دهه ی اخیر رمضان از غروب بیستم رمضان شروع می شود.
شیخ ابن عثیمین- مجموع فتاوا و رسائل (20/170)- (469)
***
[4 ] زمان خروج از اعتکاف.
س: معتکف چه وقت از اعتکافش خارج شود: آیا بعد از غروب شب عید؟ یا بعد از فجر روز عید؟
ج: معتکف با پایان یافتن ماه رمضان از اعتکاف خارج می شود. بدیهی است که ماه رمضان با رؤیت هلال شوال- شب عید- تمام می شود.
شیخ ابن عثیمین- مجموع فتاوا و رسائل (20/170)- (470)
موضوعات و سؤالات پیرامون نماز تراویح در ماه رمضان
1- حکم نماز تراویح
2- تعداد رکعات نماز تراویح
3- آیا خواندن نماز تراویح در منزل جایز است؟
4- حکم خواندن از روی قرآن در نماز تراویح
5- قضای تراویح و چگونگی ادای آن برای زنان
6- جواز تراویح برای مسافر
7- مشروعیت تراویح در بیابان
[1 ] حکم نماز تراویح.
س: نماز تراویح سنت است یا بدعت؟
ج: نماز تراویح سنت حضرت پیامبر اکرم (ص)است، عمل صحابه مبنی بر خواندن نماز تراویح معروف و مشهور است، امت از زمان اصحاب تا امروز به آن عامل بوده اند؟
اولین کسی که بعد از وفات حضرت پیامبر اکرم (ص)مردم را به نماز شب – تراویح – یکجا جمع نمود – و دستور داد پشت سر یک امام نماز بخوانند – عمر«رضی الله عنه» بود که ایشان جزو خلفای راشدین هستند. هیچ کس منکر تراویح نیست مگر اهل بدعت و روافض.
فتاوی انجمن دایمی مباحث علمی وافتا (10/392 )
[2] تعداد رکعات نماز تراویح.
س: علمای بزرگوار در مورد نماز تراویح چه می گویند: که آیا بیست رکعت است یا هشت رکعت؟
چنانچه سنت هشت رکعت است چرا در مسجد نبوی بیست رکعت می خوانند که بنابر همین عمل مردم عوام استدلال می کنند که بیست رکعت سنت است.
ج: نماز تراویح سنت حضرت پیامبر اکرم (ص)است احادیث بیانگر این مطلب هستند که حضرت پیامبر اکرم (ص)چه در رمضان و چه در غیر رمضان از یازده رکعت بیشتر نمی خواندند.
ابوسلمه از عائشه«رضی الله عنها» پرسیدند که کیفیت نماز حضرت پیامبر اکرم (ص)در ماه رمضان چگونه بوده است؟ عائشه«رضی الله عنها» فرمودند: حضرت پیامبر اکرم (ص) چه در رمضان و چه در غیر رمضان بیش از یازده رکعت نماز نمی خواند؛
(اول) چهار رکعت نماز می خواند که از خوبی و طولانی بودن آن سوال نکن، سپس چهار رکعت دیگر می خواند که از خوبی ادای آن وطولانی بودنش مپرس، سپس سه رکعت دیگرمی خواند.
عائشه«رضی الله عنها» می گوید: به حضرت پیامبر اکرم (ص)گفتم: آیا قبل از آنکه نماز وتر را بخوانید می خوابید؟
حضرت پیامبر اکرم (ص)فرمودند: ای عائشه«رضی الله عنها» : چشمانم میخوابند و قلبم بیدار است. (متفق علیه)
در بعضی روایات آمده است که حضرت پیامبر اکرم (ص)در بعضی شبها سیزده رکعت می خواندند.
با توجه به روایت سیزده رکعت، روایت عائشه«رضی الله عنها» «رضی الله عنها» که فرمودند: حضرت پیامبر اکرم (ص)در رمضان و در غیر رمضان بیش از یازده رکعت نماز نمی خواندند- حمل بر عمل حضرت پیامبر اکرم (ص)در اغلب اوقات می شود؛ تا بین احادیث جمع شود.
باید دانست که بیشتر از یازده رکعت و سیزده رکعت خواندن هیچ اشکالی ندارد زیرا حضرت پیامبر اکرم (ص)نماز شب را محدود به رکعات مشخصی نکرده اند، بلکه برعکس زمانی که از حضرت پیامبر اکرم (ص)در مورد نماز شب پرسیده شد، فرمودند:
« مَثْنَی مَثْنَی؛ فإذا خَشِیَ أحَدُکُم الصُّبْحَ صَلَّی رَکْعَهً واحِدَه تُوتِرُ لَهُ مَا قَدْ صَلَّی »
نماز شب دو رکعت ،دو رکعت است، پس هر گاه یکی از شما بیم آن را داشت که وقت نماز صبح فرا برسد یک رکعت نماز بخواند و با آن نمازهای قبلیش را وتر کند.
[ البته با توجه به بقیه ی احادیث جایز است نماز وتر، سه یا پنج یا هفت یا نه رکعت خوانده شود] با این توضیح به این نتیجه می رسیم که نماز شب- تراویح – محدود به عدد مشخص نیست، بنابراین نماز شب در رمضان و غیر رمضان محدود نیست بلکه امر، وسیع است و به هر تعداد که می توانند بخوانند.
فتاوی انجمن دایمی مباحث علمی وافتا (7/196-194)
[3] آیا خواندن نماز تراویح در منزل جایز است؟
س: بهتر است نماز تراویح را در مسجد همراه امام بخوانیم یا در منزل؟ با توجه به این که مقتدی هستم و دوست دارم خودم قرآن را بخوانم تا این که از دیگری بشنوم، چنانچه نماز تراویح را در منزل بخوانم گناهکار می شوم یا خیر؟
ج: نماز تراویح نفل است خواندن آن در منزل هیچ اشکالی ندارد، اما خواندن آن در مسجد همراه امام به تأسّی از حضرت پیامبر اکرم (ص)و اصحاب رض، افضل است.
و بدلیل قول حضرت پیامبر اکرم (ص)- زمانی که دربعضی شبها تا یک سوم شب نماز تراویح را امامت می کرد – بعضی از اصحاب به او می گفتند: اگر می شد تمام شب را برای ما نماز نافله می خواندید – حضرت پیامبر اکرم (ص)فرمود:
« مَنْ قَامَ مع الإمام حتی یَنْصَرِفَ کَتَبَ اللهُ لَهُ قِیَامَ لَیْلَه »
کسی که همراه امام نماز بخواند تا وقتی که امام نماز را تمام می کند، الله تعالی ( ثواب ) قیام شب را به او می دهد. ( رواه احمد و أصحاب السنن باسناد حسن، من حدیث ابی ذر)
فتاوی انجمن دایمی مباحث علمی وافتا (7/201-202)
[4 ] حکم خواندن از روی قرآن در نماز تراویح.
س: خواندن از روی قرآن در تراویح چه حکمی دارد؟
ج: علما در این مسئله با هم اختلاف نظر دارند: بعضی آن را مکروه دانسته اند، جمهور آن را جایز دانسته اند؛
در کتاب (قیام الیل و قیام رمضان) علامه محمد بن نصر المروزی: روایت است از ابن ابی ملیکه که ذکوان- أبا عمرو- غلام آزاد شده ی عائشه«رضی الله عنها» در رمضان برای عائشه«رضی الله عنها» و همراهان ایشان امامت می کردند، در حالی که از روی مصحف - قرآن- تلاوت می کردند. از ابن شهاب در مورد امامی که در نماز از روی قرآن تلاوت می کند پرسیده شد، گفت: از ابتدای اسلام تاکنون این شیوه معمول بوده است، بهترین افراد ما در نماز از روی قرآن تلاوت می کردند.
ابراهیم بن سعد گوید: پدرش او را امر می نمود تا در رمضان افراد خانواده را جمع کند و در نماز شب از روی مصحف برایشان بخواند؛ پدرش به او می گفت: قرآن را با صدای بلند بخوان تا بشنوم،
ایوب از محمد (رح) نقل می کند که می گفت: اشکالی ندارد که شخصی قومی را امامت کند و از روی مصحف تلاوت کند.
عطا (رح) معتقد بود: شخصی که در رمضان امامت می کند و از روی مصحف تلاوت می کند، اشکالی در کارش نیست.
یحیی بن سعد انصاری می گفت: به نظر بنده قرائت قرآن در رمضان از روی مصحف اشکالی ندارد؛ منظورش نماز شب است.
ابن وهب گوید: از مالک (رح) سؤال شد، مردم روستایی که در میانشان حافظ قرآن نیست آیا اجازه دارند که امامشان از روی مصحف تلاوت کند؟ گفتند: اشکالی ندارد.
در کتاب «المنتهی» و شرح آن آمده است: شخص نماز گزار می تواند در مصحف نگاه کند،
امام احمد می گوید: نگاه کردن امام در مصحف اشکالی ندارد، از ایشان پرسیده شد نماز فرض چطور؟ گفت: در این مورد چیزی نشنیده ام.
از امام زهری پرسیده شد: کسی که در رمضان- نماز نفل- از روی مصحف تلاوت می کند؛ در پاسخ گفتند: افراد بهتر از ما از روی مصحف تلاوت می کردند.
برخی از علما خواندن از روی مصحف را در نماز مکروه دانسته از جمله مجاهد، ابراهیم و سفیان، استدلال این دسته از علما این است که در این عمل تشابه با اهل کتاب است؛
محمد ابن نصر در کتابش « قیام اللیل و قیام رمضان و کتاب الوتر» می گوید: گروهی از علما این عمل را مکروه دانسته اند زیرا اهل کتاب چنین می کنند؛ بنابراین مسلمانان از این کار خود داری کنندتا از مشابهت با اهل کتاب دور بمانند؛
محمد ابن نصر به این ایراد چنین پاسخ می دهد: قرائت قرآن هیچ شباهتی با قرائت کتابهای حساب و غیره ندارد؛ زیرا قرائت قرآن از افعال نماز و مخصوص نماز است ولی خواندن کتابهای حساب از اعمال نماز نیست. ( بنابر این تشابهی در کار نیست.)
و بالله التوفیق
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (7/204- 206)
[5 ] قضای تراویح و چگونگی ادای آن برای زنان.
س: آیا مرد می تواند نماز تراویح را به تنهایی بخواند وقتی که جماعت از او فوت شد؟ خواندن نماز تراویح برای زن در چه مکانی افضل است مسجد یا منزل؟
ج: آری مرد می تواند نماز تراویح را به تنهایی بخواند. نماز زن اعم از فرض یا نفل در منزل بهتر است.
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (7/200- 201)
[6 ] جواز تراویح برای مسافر.
س: از نظر شما خواندن نماز تراویح برای مسافر حکمش چیست؟ در حالی که نماز چهار رکعتی را دو رکعت می خواند.
ج: قیام رمضان سنت حضرت پیامبر اکرم (ص) است، بنابراین صحابه رضوان الله علیهم آن را خوانده اند و این سنت تا امروز ادامه دارد-
در صحیح بخاری و مسلم به روایت عائشه«رضی الله عنها» آمده است که حضرت پیامبر اکرم (ص)چند شبی نماز تراویح را در -مسجد- خواندند و اصحاب نیز به حضرت پیامبر اکرم (ص)اقتدا نمودند سپس حضرت پیامبر اکرم (ص)به مسجد نیامدند و تا پایان رمضان نماز تراویح را در منزل خواندند و فرمودند: إنی خَشِیتُ أَنْ تُفْرَضَ عَلَکُم فَتَعْجِزُوا عنها «از آن بیم داشتم که مبادا نماز شب بر شما فرض شود و نتوانید آن را ادا کنید.»
در روایت بخاری می آید: «أن عمر جمع الناس علی أبی بن کعب فصلی بهم التراویح» «عمر به مردم دستور داد نماز تراویح را به امامت ابی کعب ادا کنند.»
در بخاری و مسلم به روایت أبی سلمه بن عبدالرحمن آمده که ایشان از عائشه«رضی الله عنها» پرسیدند: نماز- شب- حضرت پیامبر اکرم (ص)چگونه بوده است؟ عائشه«رضی الله عنها» گفت: حضرت پیامبر اکرم (ص)چه در رمضان و چه در غیر رمضان از یازده رکعت بیشتر نمی خواند.
بخاری و مسلم این روایت را در بحث تهجد ذکر کرده اند.
حضرت پیامبر اکرم (ص)گاهی در رمضان مسافرت می کردند، از آن جمله مسافرت حضرت پیامبر اکرم (ص)در فتح مکه، دهم رمضان سال هشتم هجری.
ابن قیم می گوید: حضرت پیامبر اکرم (ص)در هر حال چه سفر و چه حضر نماز شب را می خواند، چنانچه خواب می رفت یا بیمار می بود بجای نماز شب دوازده رکعت در روز می خواند. بنابراین اگر شخصی نماز شب را در سفر بخواند بر سنّت عمل نموده است.
فتاوای کمیسیون دایمی مباحث علمی و افتا (7/206)
[7 ] مشروعیت تراویح در بیابان.
س: ما بیابان نشین هستیم، آیا برای ما نماز تراویح جایز است؟
ج: نماز تراویح در رمضان برای ساکنان شهرها و روستاها و بیابان علی السویه سنت است؛ زیرا دلایل در این مورد عام می باشد.
و بالله التوفیق و صلی الله علی نبینا محمد و آله و صحبه وسلم.
فتاوای انجمن دایمی مباحث علمی و افتا (7/200)